Winter-bijensterfte (1)

De zogeheten varroamijt zit al sinds een jaar of 30 in ieder (honing-)bijenvolk. Ze is miniscuul klein en is met het blote oog net te zien. Ik zeg het altijd zo: het is een soort teek (op een mens of hond) met het effect van Aids. De bijen gaan aan de varroamijt net niet dood …. maar bij een volgend griepje ‘legt het complete volk het loodje’. Zoals bovenstaande grafiek duidelijk toont, ontstaat het echte probleem in de herfst.

Een bijenvolk omvat op dit moment (1 maart) zo’n 20duizend bijen. En op die 20duizend bijen zitten een aantal mijten. In de komende weken en maanden groeit het bijenvolk uit tot zo’n 50duizend bijen, half mei … Vanaf de eerste lentestralen worden er iedere dag nieuwe bijen geboren. Steeds meer …. Uiteraard groeit ook de mijtenpopulatie, maar die kan op dit moment de groei van de bijen-populatie niet bijhouden.

Vanaf zo half augustus worden de bijenvolken weer kleiner. De koningin legt dan steeds minder eitjes …. en de bijen bereiden zich vanaf dan al langzaam maar zeker voor op de wintermaanden. Voor wat de mijten betreft ontstaat er nu een omgekeerd effect. Er komen in verhouding steeds minder bijen, en (dus) steeds meer mijten per hoeveelheid bijen. Stel voor dat er in mei op elke 100 bijen een mijt zat, dan zit er half augustus (mogelijk) op elke 10 bijen een mijt.

Net als bij ieder insect is een bij eerst een eitje, dan een rups/larf; dan een pop en dan een bij. De varroa-mijt zit het liefst op de bijen-pop. Vlak voordat die z’n cel sluit, kruipt er een mijt in …. en die verzwakt dan (dus) de zich verpoppende ‘bij’ en daarmee de volwassen ‘bij’ (die even later uit die pop geboren wordt)

De bijen die vanaf september geboren worden zijn voorbestemd om de gehele winter te blijven leven, tot aan het voorjaar daarna. Pas in maart zullen de zogeheten ‘winterbijen’ worden afgelost door de bijen die vanaf maart geboren zullen worden. Maar als ze verzwakt de winter ingaan, omdat ze door de varroamijt zijn aangetast …. tja ….. dan sterft het bijenvolk veelal voordat het uberhaupt de winter in gaat. In het najaar gaan de verzwakte bijen naar buiten; vallen verzwakt-door-de-mijt in het gras en komen dus niet meer terug in de bijenkast. Soms zien wij als imkers echt hele grote bijenvolken in enkele weken ten onder gaan. Omdat de bijen niet terugkeren noemen velen dat de ‘verdwijnziekte’.

Wij -als imkers- worden geacht een aantal keren per jaar onze ‘varroa-mijten-behandeling’ te doen. Volgens de richtlijnen doen we dat met 'zuren’. Deze doden de mijten net-wel en de bijen net-niet.

Tot zover de -officiele, en meest gehoorde oorzaak- van de winter-bijen-sterfte. In een volgend bericht maak ik graag enkele kanttekeningen hierbij.